Jedną z form pracy trenera może być występowanie w roli osoby prowadzącej szkolenie na nagraniach wideo. W wielu zdalnych formatach szkoleniowych udostępnia się uczestnikom szkoleń nagrania wideo z osobą prowadzącą, która prowadzi uczestnika, wyjaśnia, opowiada itp. Takie podejście łączy w sobie dwie zalety: efektywność kosztową wynikającą z tego, że raz zrealizowane nagranie może być pokazywane wielokrotnie i poczucie obecności żywego prowadzącego.
Takie nagranie jest zwykle realizowane na znacznie wyższym poziomie technicznym niż wystąpienie trenera podczas zajęć warsztatowych lub na webinarze. Dla jednej grupy nie warto ponosić zwykle kosztów profesjonalnego studia i ekipy, którzy zadbają o oświetlenie, dobry dźwięk i rejestrację nagrania. Tworząc materiał dla wielu grup, zwykle można już sobie na to pozwolić.
Jeśli nagranie jest tworzone z użyciem kosztownych środków, warto przygotować je zgodnie z podejściem reużywalności (re-usability). Oznacza to takie przygotowanie nagrań, by bez powtarzania nagrań można było je wykorzystać w wielu szkoleniach. W praktyce oznacza to dobry podział na niedługie fragmenty oraz zadbanie o to, by narracja nie wskazywała na konkretne elementy szkolenia.
Nagrania wideo, w których prowadzący opowiada i wyjaśnia, można zrobić również z udziałem aktora, a nawet z udziałem wirtualnego aktora stworzonego przez generatywną sztuczną inteligencję. Jednak wykorzystanie w tej roli trenera, który wie, o czym opowiada, wydaje się dawać na ten moment najbardziej naturalne efekty.
Przygotowanie treści i trenera
Przygotuj się i swoje wystąpienie tak, by sprawnie pracując z ekipą i unikając typowych problemów, osiągnąć świetny efekt
Nagrania wideo, szczególnie te realizowane profesjonalnie, mają to do siebie, że podczas ich realizacji każda minuta się liczy, bo oznacza dłuższą pracę ekipy, wynajem studia i potencjalne ryzyko, że plan nagrań nie zostanie zrealizowany. Z tego względu kluczowe jest Twoje odpowiednie przygotowanie się do nagrania, byś podczas realizacji nie musiał tracić czasu na rzeczy, które mogłeś zrobić wcześniej.
Przygotowanie do nagrań powinno obejmować:
- Przygotowanie narracji – w postaci tekstu, jeśli ma być czytane z promptera oraz w dowolnej innej postaci (na przykład konspektu), która pozwoli Ci sprawnie wypowiadać swoje kwestie.
- Wstępne przeczytanie tekstu, jeśli to tekst do promptera. Powinieneś taki tekst mieć do dyspozycji wiele godzin przed nagraniem.
- Podjęcie decyzji dotyczących konwencji. Przyjdź na plan świadom, jakie przyjęto konwencje, na przykład dotyczące formy zwracania się do odbiorców, poziomu formalności języka itp.
- Powiadomienie realizatorów z odpowiednim wyprzedzeniem o wszelkich zachowaniach wychodzących poza prowadzenie narracji. Jeśli chcesz coś pokazywać (karty, plakaty, eksponaty), to nie możesz zaskakiwać tym ekipy, która musi dostosować ujęcia, oświetlenie, scenografię do tego celu.
- Przygotowanie wyglądu. Na profesjonalnych planach często są wizażyści, którzy mogą dokonać korekt makijażu, jednak powinieneś przyjść na plan odpowiednio ubrany i uczesany. Warto uzgodnić wcześniej ubiór, by na przykład jego kolorystyka nie kolidowała z tłem.
- Bądź w dobrej kondycji. Nagrania mogą być męczące i wymagać stania przez wiele godzin. Przyjdź na plan wypoczęty, bez oznak zmęczenia.
Nagrania stanowiące część jednego szkolenia nie zawsze są nagrywane na jeden raz, a jednocześnie powinny być spójne stylistycznie i narracyjnie. Z tego względu warto przygotować krótki brief, w którym zawarte są kluczowe decyzje i informacje.
Wskazówki praktyczne:
- Jeśli masz wcześniej tekst, to przeczytaj go sobie kilka razy, żeby wiedzieć, o czym mówisz.
- Jeśli występujesz bez wcześniej przygotowanego tekstu, to zrób sobie konspekt lub prezentację, która pozwoli Ci trzymać się tematu.
- Uzgodnij z realizatorem swoje potrzeby związane na przykład z pokazywaniem czegoś. Unikaj nietypowych zachowań bez uzgodnienia z ekipą nagrywającą.
- Unikaj kiwania się i tak zwanych wypełniaczy typu „hmmm”. Pamiętaj o pauzach – kontroluj tempo wypowiedzi.
Narracja partycypacyjna
Mów tak, jakby byli z tobą, nawet jeśli to nagranie w studiu
W nagraniach edukacyjnych nie widzisz swoich słuchaczy. Powinieneś jednak mówić w sposób partycypacyjny, skracający dystans i wciągający słuchacza w swojego rodzaju interakcję z materiałem szkoleniowym. Zbuduj poczucie bliskości.
Warto zadawać pytania retoryczne, zachęcać do wyobrażenia sobie czegoś, myślenia i działania. Nie usłyszysz na nie odpowiedzi, ale uczestnik tak.
Buduj poczucie uczestniczenia, dobierając odpowiednio słownictwo. Nie stosuj form pasywnych, a raczej zwracaj się bezpośrednio do odbiorcy.
Wskazówki praktyczne:
- Wyobraź sobie, że uczestnicy są z tobą w studiu nagrań. Poczuj się jak na sali szkoleniowej lub w rozmowie.
- Zachęcaj uczestnika do podejmowania działań, zwracając się do nie go wprost.
- Stosuj krótkie, zrozumiałe zdania.
Struktura i akcentowanie
Nie pozwól odbiorcom twojego nagrania się pogubić, stosując techniki, które pomagają im mieć świadomość, gdzie są w każdej chwili
Uczestnicy szkolenia, którzy oglądają nagranie wideo lub słuchają podkastu, powinni mieć jasno sygnalizowane, gdzie się znajdują, o czym właśnie mowa, co jest istotne i co warto zapamiętać. Ważne też, żeby się nie gubili. Staraj się swoją mową pokazywać strukturę i akcentować rzeczy ważne. Przykładowe sposoby osiągnięcia tego celu to:
- Unikanie zbyt rozwlekłych dygresji i jasne wskazywanie, gdzie dygresje się zaczynają i kończą.
- Częste przypominanie, o czym w tym momencie się mówi i jakie to ma miejsce w szkoleniu. Na przykład „Wymieniliśmy już trzy kluczowe czynniki, pozostał nam czwarty, ostatni”.
- Osadzanie w strukturze. Na przykład „Jak zapewne pamiętasz, pierwszym krokiem jest otwarcie rozmowy, a drugim poznanie potrzeb klienta. Tym się teraz zajmiemy”.
- Akcentowanie rzeczy, które powinny być wyróżnione za pomocą doboru słów, intonacji, stosowania pauz i zmiany tempa mówienia.
Warto sobie zdawać sprawę, że to, co może ułatwiać odbiór tekstu pisanego, na przykład wyróżnienia graficzne, punktory czy tabele, może być wyzwaniem dla języka mówionego. Czytając listę punktów składającą się z kilku kolejnych pozycji, dodaj teksty nawigacyjne i pozwalające pamiętać, co jest wymieniane: „pierwszym czynnikiem sukcesu jest…”, „kolejną regułą naszej metody jest…”, „kolejnym po Facebooku i LinkedIn kanałem PR jest…”. Rozważ przeredagowanie tekstów pisanych w sposób ułatwiający ich odbiór w formie słuchanej.
Wskazówki praktyczne:
- Zastosuj proste elementy wizualizacji, gdy przedstawiasz strukturę – na przykład pokazujące się kolejno nazwy kolejnych etapów procesu.
- Kontroluj, co uczestnicy widzą – jeśli stosujesz elementy wizualizacji, to je wygaś w odpowiednim momencie.
- Unikaj dygresji i zbaczania z tematu. Jeśli się pojawią, zadbaj o wskazanie, w którym miejscu wywodu jesteś
Prosty język
Stosuj prosty język, który pozwoli łatwiej zrozumieć Twój przekaz
Trener występujący przed kamerą odpowiada za dobór języka (o ile nie czyta czyjegoś tekstu z promptera). Kluczowe jest, by stosowany przez Ciebie język i sposób mówienia były proste i zrozumiałe dla słuchaczy. Jest wiele wskazówek, które dotyczą prostego języka, niektóre z nich poniżej.
- Stosowanie słownictwa i wyrazów znanych i zrozumiałych dla słuchaczy. Unikanie żargonu lub zaawansowanych fachowych terminów, o ile nie są niezbędne do zrozumienia tekstu.
- Stosowanie krótkich zdań prostych i unikanie zawiłych złożonych wywodów, w których łatwo się pogubić.
- Eliminacja niepotrzebnych dygresji i nadmiarowych słów. Wszystko, co nie służy realizacji celów, jest szumem.
- Sposób mówienia bliższy rozmowie niż wygłaszaniu formalnego wykładu.
- Konsekwencja, trzymanie się tematu, unikanie skakania po różnych tematach.
- Podsumowania i powtórzenia dotyczące najważniejszych rzeczy.
- Spokojne tempo wypowiedzi i stosowanie przerw.
- Dostosowanie języka do grupy odbiorców, ich wiedzy i doświadczenia.
Temat prostego języka staje się coraz bardziej popularny. Istnieją narzędzia umożliwiające automatyczne sprawdzenie poziomu trudności tekstu. Możesz też wykorzystywać narzędzia sztucznej inteligencji do upraszczania tekstu, jednak pamiętaj, że tekst musi być dla Ciebie naturalny.
Wskazówki praktyczne:
- Jeśli masz napisany tekst, to daj do przeczytania komuś lub sam przeczytaj na głos. Czytanie na głos pozwala wychwycić różne utrudnienia.
- Prostota to również eliminacja. Zastanów się, czy możesz powiedzieć mniej. Czy wszystko, co planujesz, jest niezbędne.
- Jeśli tekst ma być nagrywany, to warto zrobić próbę i zebrać informacje zwrotne od innych osób dotyczące ich odczucia prostoty.
- Pamiętaj, że nagrany tekst będzie czasami odtwarzany nie od początku. Mów tak, żeby każdy znaczący fragment mógł samodzielnie wnosić wartość.
Wizualizowanie
Wykorzystaj potencjał wizualizacji, by wzmocnić swój przekaz i uczynić go zrozumiałym
Jak mówi porzekadło: jeden obraz wart jest tysiąc słów. Stosowanie wizualizacji może w znaczący sposób ułatwić uczenie się, rozumienie i zapamiętywanie.
Biorąc udział w nagraniach wideo, możesz na ogół korzystać z wyświetlanych na ekranie treści graficznych. Mogą być one współobecne z Twoim wizerunkiem, na przykład wyświetlać się obok niego, mogą być samodzielnie widoczne przy twojej narracji. Wybór sposobu wyświetlania raczej nie należy do Ciebie, a do osób zajmujących się wizualną stroną nagrania.
Jest wiele form, w których możesz wizualizować treści edukacyjne, na przykład:
- infografiki, które pozwalają łatwiej zrozumieć złożone treści;
- wykresy, które prezentują wnioski wynikające z danych liczbowych;
- schematy i diagramy pokazujące zależności pomiędzy różnymi obiektami;
- mapy myśli, które pozwalają pokazać szereg pojęć w strukturze hierarchicznej;
- wizualizacje procesów i przepływów ilustrujące złożone procesy;
- animacje pozwalające wykorzystać w pełni medium, jakim jest wideo, do połączenia elementów wizualnych z narracją.
Wizualizowanie jest bardzo popularną techniką edukacyjną, stąd istnieje wiele narzędzi, które ułatwiają tworzenie ilustracji.
Pamiętaj, że w przypadku tego typu nagrań nadmiar grafiki może być bardzo niekorzystny, stąd warto skupić się na dobrej wizualizacji, która coś wnosi i pomaga, a nie na wizualizacji wszechobecnej.
Wskazówki praktyczne:
- Pomyśl, w których miejscach wizualizacja wniosłaby dużą wartość i co powinna zawierać.
- Uzgodnij potrzeby wizualizacyjne i możliwe formy z realizatorami nagrania.
- Przygotuj wizualizacje, jeśli to Twoje zadanie, z odpowiednim wyprzedzeniem i w formacie, który określa realizator.