Przygotowanie i publikacja treści tekstowych
Opracuj treści tekstowe tak, by były czytelne w różnych warunkach
Czytelność treści tekstowych to podstawowy wyróżnik ich jakości. Deweloper rzadko wpływa na samą treść, chyba że odgrywa rolę redaktora, jednak ma olbrzymi wpływ na to, czy treści tekstowe będą prawidłowo wyświetlane i łatwe w odbiorze.
Teksty są czytane na różne sposoby – część użytkowników zapewne powiększy sobie w przeglądarce tekst, część włączy odczytywanie głosowe, część uruchomi na telefonie, a część będzie czytać na ekranie o rozdzielczości 4K lub na czytniku stosowanym przez osoby, które nie widzą. Nie jesteś w stanie wszystkiego przewidzieć, dlatego ważne jest, by trzymać się zasad, które zapewnią prawidłowy odbiór tekstu w różnych warunkach.
Jedną z takich zasad jest podział na akapity i stosowanie stylów nagłówkowych (H1, H2 itd.). Style te nie tylko zmieniają wygląd wyświetlanego tekstu, ale również pozwalają urządzeniom odczytującym prawidłowo interpretować strukturę tekstu. Podobnie jest ze znacznikami list, które powinny być prawidłowe (ul, ol w HTML), co zwykle daje się łatwo osiągnąć edytorami na platformach e-learning lub na stronach systemów CMS typu WordPress.
Bardzo ważne jest też wyzbycie się doświadczeń z edycją tekstu przeznaczonego do druku. Dokładny skład uwzględniający choćby unikanie wiszących spójników na końcu wersu czy specyficzne wyrównanie łam sprawdzi się tylko przy konkretnej rozdzielczości ekranu i powiększeniu. Z trudem wypracowane niuanse będą za to powodowały komplikacje przy powiększeniu tekstu czy wyświetleniu go na telefonie. Pamiętaj – ekran to nie kartka.
Wskazówki praktyczne:
- Dobrze zdefiniuj wygląd typowych znaczników na swojej platformie lub stronie, czyli nagłówków H1, H2, H3, list numerowanych i nienumerowanych, cytatów, linków. Ułatwi Ci to sprawne umieszczanie tekstów.
- Przejrzyj tekst wyświetlony na różnych urządzeniach lub skorzystaj z emulacji, na przykład w tzw. inspektorze przeglądarki (zwykle klawisz F12).
- Edukuj i wymagaj od autorów stosowania stylów nagłówkowych, a unikniesz domyślania się, jakiego poziomu tytuł masz przed sobą; część edytorów jest w stanie interpretować prawidłowo nagłówki Worda lub Google Docs.
- Sprawdź, jak działa na Twojej platformie lub stronie powiększanie tekstu w przeglądarce („Ctrl +” i „Ctrl -”) i jak Twoje publikacje wyglądają po takim teście. Spróbuj sprawdzić, jak strona Twojego szkolenia jest interpretowana przez czytniki (np. darmowy NVDA) lub ich emulatory.
Ilustrowanie szkolenia
Zadbaj o wizualną stronę szkolenia, by było estetyczne, a ilustracje spełniały swoją funkcję, pomagały w nawigacji i nauce i podkreślały to, co ważne
Grafika ilustracyjna stosowana jest zwykle do podkreślenia znaczenia treści oraz do jej uatrakcyjnienia. Mogą to też być ilustracje podkreślające strukturę – na przykład nowa ilustracja na początek każdego modułu. Wbrew pozorom dobre ilustrowanie szkolenia nie jest takie proste.
Ilustracje powinny być w jednolitym stylu i o podobnym wyglądzie w zakresie charakteru, kolorów i innych parametrów. Typowym błędem jest stosowanie źle dobranych zdjęć, z których każde jest poprawne, ale zestawione razem nie tworzą wrażenia spójności.
Innym kłopotem jest dobór zdjęć o podobnym poziomie abstrakcji i humoru. Często niestety spotyka się w szkoleniach banalne i zdjęcia od lat zalegające w prezentacjach korporacyjnych. Rozwiązaniem może być zastosowanie jednolitych zdjęć z własnej sesji zdjęciowej lub zatrudnienie ilustratora, który przygotuje spójny zestaw ilustracji na zamówienie. Takie zestawy są też w sieci, ale trzeba mieć szczęście, żeby taki zestaw zawierał akurat to, czego potrzebujemy w całym szkoleniu.
Do pewnego stopnia można upodobnić do siebie zdjęcia lub ilustracje, poddając je przeróbkom graficznym. Zapewne nie raz korzystałeś w PowerPoint z opcji zabarwienia zdjęcia na kolor jednego z akcentów. Programy graficzne pozwalają również skorygować inne parametry zdjęcia, jak na przykład kontrast czy saturację, by zdjęcia upodobnić do siebie.
Kolejnym błędem jest chęć ilustrowania wszystkich ekranów. To zwykle prowadzi do przeładowania i zabałaganienia szkolenia. Tak zwana biała przestrzeń i nieco pustki są potrzebne, żeby szkolenie było łatwo w odbiorze.
Jeśli stosujesz grafikę ilustracyjną, zwłaszcza zdjęcia, to przygotuj odpowiednie pliki graficzne, dostosowane do wykorzystania w Internecie. Nie chcesz, by szkolenie wczytywało się zbyt długo tylko dlatego, że zdjęcia ilustrujące mają kilka gigabajtów.
Wskazówki praktyczne:
- Starannie przemyśl styl, w jakim będzie ilustrowane szkolenie. Przyjmij pewną konwencję i się jej trzymaj. Przyjmij pewien sposób kodowania – na przykład wybierając dla każdego modułu inny kolor.
- Znajdź dobre źródło ilustracji i szukaj całych zestawów grafik o jednym stylu. Rozważ zatrudnienie ilustratora – może się okazać, że wliczając Twoje godziny szukania dobrych grafik, będzie to opcja ciekawa również ekonomicznie.
- Jeśli grafika ilustracyjna nic nie podkreśla (np. znaczenia), to rozważ jej usunięcie.
- Przygotuj, być może z udziałem grafika, dobry szablon różnych ekranów i stosuj go konsekwentnie. To zapewni spójność graficzną i oszczędzi ślęczenia nad każdym zasobem.
Stosowanie edukacyjnych form graficznych
Przygotuj grafiki, które rzeczywiście skutecznie spełniają swoją funkcję edukacyjną
Innym typem grafik są grafiki stanowiące treść merytoryczną szkolenia. Są to schematy, infografiki, diagramy, wykresy i inne grafiki, które mają konkretny cel metodyczny – ułatwiają zrozumienie, porządkują coś, pokazują zjawiska itp.
Takie grafiki powinny być również jednolite graficznie, o podobnym stylu graficznym, kresce, kolorystyce. Taką spójność graficzną najlepiej uzyskać, gdy jedna osoba przygotowuje grafiki w jednolitym stylu, na przykład na podstawie szkiców uzyskanych od autorów i ekspertów.
Właściwie jedynym wyjątkiem od zasady spójności powinny być ilustracje, które stanowią graficzny cytat, czyli chcemy je pokazać tak, jak wyglądają w oryginale. Wtedy ingerencja w wygląd ilustracji nie jest pożądana.
Należy też pamiętać, że grafiki spełniające jakieś zadanie merytoryczne muszą być przygotowane tak, by mieć szansę rzeczywiście wykonać to zadanie. Muszą mieć czytelne napisy odpowiednio rozmieszczone, symbole graficzne powinny być dobrane starannie. Dobra grafika warta jest tysiąc słów pod warunkiem, że rzeczywiście jest dobra.
Ważnym aspektem jest odpowiedni dobór kolorystyki, który musi zarówno współgrać z kolorami stosowanymi na platformie, na której osadzone jest szkolenie, i zapewniać odpowiedni kontrast i czytelność.
Dla grafik o dużej złożoności warto rozważyć mechanizmy powiększania lub wyświetlania w postaci tzw. modala (czasem to się nazywa light box). Zrób wszystko, co się da, żeby z ilustracji dało się skorzystać na różnych urządzeniach. Warto też opatrzyć ilustrację opisem, który pomoże osobom, które nie mogą przejrzeć dokładnie ilustracji (na przykład na smartfonie).
Ilustrowanie to wprowadzenie swojego rodzaju języka graficznego, którym komunikujesz się z odbiorcą. Istotne jest takie działanie, by ten język był zrozumiały. Odbiorcy szkolenia odczytują typowe schematy i symbole graficzne – na przykład stosowane powszechnie diagramy lub schematy przepływu z prostokątami i strzałkami. Jeżeli wprowadzasz swoje elementy swojego języka, to stosuj je konsekwentnie przez wszystkie moduły i tematy.
Wskazówki praktyczne:
- Grafiki edukacyjne powinny być proste. Eliminuj niepotrzebne ozdobniki, podcienie i obramowania, jeśli nie służą konkretnym celom. Często mniej znaczy więcej.
- W sieci znajdziesz wiele przykładów świetnych grafik i ilustracji. Warto podejrzeć ich cechy. Można też skorzystać z narzędzi typu Canva, które znacznie ułatwiają przygotowanie przyzwoitych ilustracji lub na przykład dobór kolorów.
- Dobra infografika nie powinna wymagać objaśniania. Jeśli odbiorcy nie rozumieją, co jest narysowane, to rozważ narysowanie tego inaczej.
- Każdy wykres to pewna historia, którą opowiada – dobór kolorystyki i wyróżnień powinien służyć przekazowi.
- Jeśli stosujesz wyróżnienia, to pamiętaj, że im mniej elementów wyróżniasz, tym bardziej są wyróżnione. Unikaj pstrokatości – nie wszystko musi być innym kolorem.
Stosowanie przyjętych standardów technicznych dla plików multimedialnych
Świadomie operuj różnymi formatami plików, by wykorzystać ich wady i zalety oraz zapewnić ich prawidłowy odbiór
Treści cyfrowe przetwarzane i udostępniane są w różnych formatach technicznych, które zwykle można rozpoznać po rozszerzeniu pliku. Na ogół samo rozszerzenie pliku nie wystarcza, ponieważ każdy format ma dodatkowe ustawienia, które warto świadomie ustawić, jak na przykład kodek w przypadku szkoleń wideo. Warto też mieć świadomość, że żywot niektórych formatów czasami się kończy. Tak było w przypadku formatu Flash, który kiedyś dominował w interakcjach szkoleniowych, a teraz jest zupełnie wycofany z użycia, nieobsługiwany przez przeglądarki i uważany za niebezpieczny.
Dobór formatu jest uzależniony od wielu czynników i warto śledzić informacje na ten temat, by mieć pewność, że dostarczona treść będzie prawidłowo wyświetlana, odtwarzana na różnych współczesnych urządzeniach. Warto też rozróżniać podstawowe różnice poszczególnych formatów, jak na przykład różnicę pomiędzy grafiką wektorową i rastrową, oraz znać konsekwencje wyboru określonego formatu.
Pewnym rozwiązaniem jest stosowanie się do wymogów narzędzi, które stosujemy, bo szczególnie te renomowane potrafią wskazać jakie formaty używać.
Warto też zwrócić uwagę na tzw. metadane, które są zapisywane w różnego rodzaju plikach i łatwo o nich zapomnieć, bo ich nie widać. Jednak mogą być odczytane. Warto też z nich korzystać do umieszczania na przykład informacji o autorze i prawach autorskich w przypadku ilustracji.
Wskazówki praktyczne:
- Do ilustracji rozważ stosowanie grafiki wektorowej, która zachowuje jakość poszczególnych elementów przy skalowaniu.
- Format PDF jest powszechnie stosowany i warto go wykorzystywać do przekazywania dodatkowych materiałów, infografik i prezentacji.
- Do plików audio i wideo rozważ wykorzystanie specjalizowanego serwisu hostingowego typu Vimeo lub YouTube. Serwisy te dbają o prawidłowe działanie plików na różnych urządzeniach i w różnych przeglądarkach.
- Do tworzenia napisów do filmów możesz wykorzystać narzędzia dostępne w sieci. Pomogą Ci one przygotować napisy w odpowiednim formacie.